Lefke Hakkında Herşey

Lefke ismi nereden geliyor ?

Lefke adının nereden geldiği ile ilgili birçok varsayım olsada, en güçlüsü, M.Ö  300 senesinde Ptolome hanedanı (Mısır) bir kralın oğlu prens Lefkon'a bu bölgede bir şehir kurması için düğün hediyesi  olarak  verildiği ve bu bölgeye ‘’Lefkon’’ zamanla Lefke adı verildiğidir.

LEFKE neden tercih sebebiydi ?

Kıbrıs adasının batısında yer alan, Lefke, tarih süreci boyunca, temiz havası, huzurlu ortamı, yeşilliği,bol su kaynakları ve çevresindeki bakır maden yataklarından dolayı birçok medeniyet tarafından hep tercih sebebi olmuştur.

Özellikle Osmanlı dönemi eserleri Lefke’de çok belirgin olarak göze çarpmaktadır. Bunun dışında, Roma,Venedik, ve İngiliz dönemi yapıları Lefke’nin diğer tarihsel zenginlikleri arasındadır. Lefke yaklaşık olarak 4000 senelik bir tarihçeye sahiptir.

Lefke, Kıbrıs adasının kuzey batısında Lefkoşa’dan 62 km., Girne’den ise 68 km. Uzakta yer almaktadır. Lefke’nin alanı 8 kilometre karedir.

Lefke, yeşil ve mavinin tüm tonları, geçmiş medeniyetlere ait dönemlerin tanıklığını yapan tarihi eserleri, ceviz  (yaklaşık 1500 adet) ve hurma ağaçları,(2000 adet),  Kıbrıs'ın en lezzetli portakalı,ve  pitoresk manzaraları ile Tarihin her döneminde ilgi görmüştür. Lefke, temiz havası, huzurlu ortamı , zengin bakır maden yataklarına yakınlığı , ve Tarih ,Kültür ve Doğa değerleri ile eşsiz bir güzelliğe sahiptir. Lefke, Hiç kuşkusuz Kıbrıs adasının, en muhteşem bölgesidir.

İngiliz İdaresi döneminde, Lefke’nin Kıbrıs’taki 7. Kaza olması gündeme gelmişti. Bu amaç doğrultusunda, 1930’lı yılların ortalarında Lefke’ye, idari binalar yapılmıştı.

Bakır Kasabası LEFKE

Kıbrıs ve Bakır, tarih sürecinde ayrılmaz bir ikili olarak adından söz ettirmişti. Antik dönemden beridir, Lefke’de bakır maden kaynakları bulunmakla birlikte, 1914 yılında Kıbrıs’ta faaliyetlerine başlayan C.M.C (Cyprus Mines Coorparation-Kıbrıs Maden Şirketi) 1975 yılına kadar Kıbrıs’ta Bakır Madeni alanında çalışma yürütmüştür. Bakır madeni Lefke’yi etkilemiştir.Özellikle 1920’li yıllardan sonra madencilik Lefke’de hissedilmiştir.  Lefke, en parlak yıllarını Bakır Madenciliğinin zirvede olduğu 1940-1950’li yıllarında yaşamıştır. CMC çalışanları için bölgeye, 500 dolaylarında ev, hastane, teknik okul, yapmıştır. KARADAĞ madeni, Kıbrıs’taki en kaliteli bakır maden alanıydı. KIBRIS adasının ismi BAKIR ile ilgilidir. (Cuprum,cyprium) Kıbrıs adasının her yerinden göç alan Lefke, 1970’li yıllardan sonra göç eden bir kasaba halini almıştır. Günümüzde Lefke merkezin nüfusu 4000 kişi civarındadır.

TARİHSEL MİRAS

Lefke’de yer alan kültürel ve tarihsel mirasın tanığı, çok sayıdaki tarihi yer, Lefke’ye, tarihi bir Kasaba özelliğini yüklemektedir.Özellikle, Lefke Kasabası içerisinde yer alan Venedik, Osmanlı, ve İngiliz Dönemi mimari yapılarının yaratmış olduğu  zenginlik fazlasıyla etkileyici ve görülmeye değerdir.

Antik Soli Harabeleri gezebilir, Kıbrısta bilinen tek Pers eseri Vuni Sarayı’nından güneşin batışını izleyebilir ve  Kıbrıs adasına adını veren eski bakır maden ocaklarını görebilirsiniz. Kıbrıs’taki şehir krallıklarından biri olan  Soli Antik şehrindeki eşsiz güzellikteki Ms.4.yy’a tarihlendirilen Kuğu Mozaiği ve 2005 yılında Soli Şehrinden çıkartılan,Guzelyurt Arkeoloji ve Doğa Müzesinde  ‘’ Soli’nin Altin yaprakları ‘’ adı ile sergilenen altın buluntular  görülmeye değerdir.

Lefke’de bulunan ve ona Osmanlı kasabası hüviyeti yükleyen 41 adet  Osmanlı mimari özelliklerini taşıyan konak, 3 adet camii, Osmanlı türbeleri, Osmanlı dönemine ait su kemerleri Lefke’nin Osmanlı karakterini güçlendirmektedir. 

EN ESKİ TÜRK BELEDİYESİ

1900 senesinde kurulan Lefke Belediyesi, Kıbrıs’taki en eski Türk belediyesidir. 1970’li yıllarda, Lefke, 53 köyün merkezi durumunda idi. Günümüze, 13 köy Lefke belediye hudutları içerisindedir.

LEFKEAVRUPA ÜNİVERSİTESİ

1990 yılında Lefke bölgesine ekonomik ve sosyal bir hareket getirmek maksadıyla kurulan,  Lefke Avrupa Üniversitesi’nde ( L.A.Ü) farklı ülkelerden gelen yaklaşık 5500 öğrenci öğrenim görmektedir.

Tarih Öncesi Lefke

Lefke civarındaki en eski yerleşim yerleri Bağlıköy ve Vouni civarlarıdır. Özellikle Vouni civarındaki yerleşim kalıntılarının tarihinin İ.Ö. 7000’li yıllara kadar uzanması, bu bölgelerin Kıbrıs’taki en eski yerleşim yerleri olabileceğini düşündürmektedir. Kıbrıs’taki en eski bakır ocaklarının ise Erimi bölgesinde bulunduğu düşünülmektedir. Erimi deki bakır ocaklarının İ.Ö.3000 yıllarında işletildiği bulgulanmıştır. David Levender’e göre (Levender, s.20), Kıbrıslı’lara bakırı işlemeyi öğretenler Girit veya Mısırlı’lardır. Bu sonuca o tarihlerde bakırı işlemeyi bilen Akdenizli en gelişmiş uygarlıkların bu iki ülkede bulunmasından ulaşılmaktadır.

Kıbrıs İ.Ö.1500 tarihlerinde Mısır hakimiyetine girer. Kıbrıs, Mısır’a vergisinin en azından bir bölümünü bakır olarak ödemekteymiş. Öte yandan, Lefke’deki hurma ağaçlarının Mısırdan getirildiği de biliniyor. Bugün sayıları 1000 civarında olan hurma ağaçları, bakırın maden ocaklarından çıkarılmasını sağlayan sepet yapımı için getirilip Lefke’ye ekilmişti. Mısırlıların (ve ondan öncekilerin), Lefke’de hangi tarihlerde bakır madenlerini işletmeye başladığı tam olarak bilinmiyor. Bu konuda belirlenebilen en eski tarih İ.Ö. 1350 yıllarıdır. 1938 de Ablıç madenini işletmeye açan CMC, bölgedeki antik çağlardan kalma tünelleri bulur.

Yakın Tarihte Lefke

20 YÜZYILIN BAŞINDA LEFKE    

1571 de Osmanlılar, Kıbrıs’a geldiklerinde Latinlerle (Venediklilerle) savaşırlar. Adada çoğunluğu oluşturan Ortodoks Rumlara karşı, Latinlerden farklı bir politika izlerler. Rumları kontrol altında tutabilmek için Kilise’ye geniş imtiyazlar sağlayıp zenginleşmesine ve zenginliği oranında Rum nüfusu denetimi altına almasına göz yumup, yönetimin sürekliliğinden birinci derecede çıkarı olan bir kurum yaratmışlardı. Kıbrıs’taki Latin nüfusa gelince; Bu insanların büyük bölümü ya kaçmış ya da Osmanlılar tarafından yerlerinden sürülmüşlerdi. Ada’ya ilk gelen göçmen Türkmenler, kovulan Latinlerden boşalan köylere iskan edilirler.  Lefke, işte bu şekilde Türklerin iskanına açılan Latin yerleşim yerlerinden biridir. Lefke’deki Türk nüfusun, Osmanlı idaresinden bugüne kadar çoğunluk oluşunun nedeni de budur.

Venedikliler döneminde yönetici hanedanın özel mülkü olan Lefke, ayni zamanda Kıbrıs’ın kuzey batısının idari merkezi idi. Lefke, Kıbrıs’ın kuzey batısının idari merkezi olma özelliğini Osmanlı yönetimi boyunca da sürdürür. Osmanlı yönetim biçiminin gereği olarak, Lefke’nin verimli topraklarının önemli bölümü, yönetici sınıfı oluşturan az sayıda aile arasında bölüştürülür. Tımar denilen bu sisteme göre, Üst düzey yöneticilere rütbeleri oranında mülk verilir ve gelirlerini bu şekilde sağlamaları istenirdi. Ayni zamanda geliri oranında vergilendirilerek devletin en önemli gelir kaynağını sağlayan bu araziler, yönetici gözden düştüğü zaman ailenin elinden alınabiliyordu. Ancak Osmanlı bürokrasisi bunun da yolunu bulmuştu. Yönetici sınıfı oluşturan aileler mallarını vakıf ederek bu tehlikeden kurtuluyorlardı. Lefke’deki, nerdeyse tüm kullanılabilir tarım arazisinin 1571 den sonra el değiştirdiğini söylemek pek yanlış olmaz. Bu araziler az sayıdaki Osmanlı yöneticisine tahsis edilir ve Lefke’de büyük toprak sahipliği 20 yüzyılın başlarına kadar devam eder. Bu süreç 20 yüzyılın başından itibaren açıklamaya çalıştığımız nedenlerle   kesintiye uğrar. Osmanlı yönetiminin ilk yıllarında Lefke’deki toplam arazinin nasıl bölüştürüldüğünü tam olarak bilemiyoruz. Bu konuda Evkaf kayıtları kaynak olarak alınabilir.